ტფილისი. ბოტანიკური ბაღი და ციხის ნანგრევები

ამ ადგილას პირველი გამაგრებები აშენდა მე-4 საუკუნეში, მეფე ვარდან III-ის მეფობის დროს და მას შურის-ციხეს — „შესაშური ციხესიმაგრის“ — ეწოდებოდა. მე-6 საუკუნეში, სპარსეთის მმართველობის დროს, იგი გაფართოვდა და გამაგრდა. მისი თანამედროვე სახელწოდება, ნარიყალა, სავარაუდოდ, სპარსული „ნარიკალადან“ („პატარა ციხესიმაგრე“) მომდინარეობს, ხოლო სხვა ვერსიით, ის ძველი ქართული გამოთქმიდან მოდის, რაც „მიუდგომელს“ ნიშნავს. ნარიყალას ძირში მდებარეობს თბილისის ბოტანიკური ბაღი. ბაღის შესახებ პირველი ცნობები XVII საუკუნის ბოლოს თარიღდება, როდესაც მასში სპარსელი გუბერნატორების ბაღი იყო განთავსებული — „სარაის ბაღი“ (სარაი სპარსულად „სასახლეს“ ნიშნავს). XIX საუკუნის დასაწყისში ტერიტორია მეცნიერებათა აკადემიას გადაეცა და 1845 წელს ბოტანიკურ ბაღად გადაკეთდა. ბაღი 100 ჰექტარზე მეტ ფართობს მოიცავს. ამ ტერიტორიაზე 4500-ზე მეტი მცენარის სახეობა იზრდება, რომელთაგან 300 ენდემურია (შედარებისთვის, მე-19 საუკუნის ბოლოს ბაღში 1238 მცენარის სახეობა იყო).