ტფილისი. ტფილისის აბანოების ხედი

თბილისის აბანოები, რომლებიც აბანოთუბნის რაიონში მდებარეობს, ძველი თბილისის ერთ-ერთი უძველესი და თვალწარმტაცი კუთხეა. პირველი შენობები აქ ადრეულ შუა საუკუნეებში გაჩნდა. ლეგენდის თანახმად, თერმული წყაროები შემთხვევით აღმოაჩინა მეფე ვახტანგ გორგასალმა (დაახლ. 440-502). წყაროებთან ხოხბებზე ნადირობისას მან დაინახა, როგორ დალია დაჭრილმა ჩიტმა წყალი, გამოჯანმრთელდა და გაფრინდა. ვახტანგმა გადაწყვიტა, რომ ეს ზემოდან მოვლენილი ნიშანი იყო და წყაროებთან ქალაქის დაარსება ბრძანა. მათ ქალაქს თბილისი უწოდეს, რაც ქართულად „თბილ ქალაქს“ ნიშნავს. თუმცა, არქეოლოგიური მტკიცებულებები აჩვენებს, რომ ადგილობრივი თერმული წყაროები უფრო ადრეც იყო ცნობილი – ახლოს აღმოაჩინეს I და II საუკუნეებში აშენებული აბანოები. ეს აბანოები მოზაიკებით იყო მორთული და კერამიკული მილების ვრცელი სისტემა ჰქონდა. თერმული წყაროები წავკისისწყლის ხეობაში მდებარეობდა და იმ დროს აბანოები უბრალო ქვის აუზებს წარმოადგენდა. თუმცა, დღემდე შემორჩენილი შენობების უმეტესობა XVII-XIX საუკუნეებით თარიღდება. ამ პერიოდში კვარტალი აქტიურად აღადგინეს სპარსმა და ქართველმა ხელოსნებმა. იმ დროის ყველაზე ცნობილი აბანოები იყო ბებუთოვის, ორბელიანის და სულთანის აბანოები. მათი გუმბათოვანი სახურავები, რომლებიც აგურით იყო დაფარული, ურბანული ლანდშაფტის განუყოფელ ნაწილად იქცა. თბილისის აბანოების უნიკალური იერსახე განპირობებულია თერმული წყაროების უნიკალური თვისებებით — მათი მიწისქვეშა მდებარეობა ხელს უწყობდა სითბოს შენარჩუნებას და იცავდა სტრუქტურას ტემპერატურის რყევებისგან.