თამარ მეფე

საქართველოს დიდი დედოფლის თამარის დაბადების ზუსტი თარიღი უცნობია.

ისტორიკოსების ცნობით, იგი 1165 წელს დაიბადა.

მომავალი დედოფლის დედა ადრე გარდაიცვალა და გოგონა დეიდამ რუსუდანმა გაზარდა, თავისი დროისთვის შესანიშნავი განათლება მიიღო.

თამარი ოცი წლისაც არ იყო, როცა მამამ, მეფე გიორგი III-მ მისი გარდაუვალი სიკვდილი შეიგრძნო, თავისი ერთადერთი ქალიშვილი გვირგვინი დაამყარა და ტახტი საქართველოს ისტორიაში პირველად ქალს გადასცა.

მალე მამა გარდაეცვალა და გოგონას ქვეყნის მართვა დამოუკიდებლად მოუწია.

თამარი გაბედულად და სამართლიანად მართავდა, რითაც თავისი ხალხის პატივისცემა დაიმსახურა.

ბრძენი ახალგაზრდა დედოფლის შესახებ ყველა გარშემომყოფ სამეფოებში  გავრცელდა.

დედოფლის შესახებ თქვეს, რომ მას ჰქონდა „სამეფო მზერა , ჰქონდა სასიამოვნო ენა, ტკბილი ლაპარაკი, იყო ხალისიანი და საუბარში არ იგრძნობოდა თავხედობა და ანდა გარყვნილობა“.

ახალგაზრდა დედოფლის სრულყოფილების შესახებ ლეგენდები დაიწერა, ბიზანტიელმა მთავრებმა, სირიის სულთანმა და სპარსეთის შაჰმა ხელი სთხოვეს.

მაგრამ მან თანხმობა მისცა მხოლოდ პრინც ანდრეი ბოგოლიუბსკის ვაჟს, იურის.

ქორწინება ნაკარნახევი იყო მხოლოდ პოლიტიკური მოსაზრებებით, რადგან დედოფალს არ განუცდია რაიმე გრძნობა საქმროს მიმართ.

ქორწილი 1188 წელს შედგა.

თამარი ორი წლის განმავლობაში ითმენდა ქმრის სიმთვრალეს და გარყვნილებას, რომელიც, მეტიც, ხშირად აძლევდა თავს უფლებას, ახალგაზრდა ცოლზე აეწია ხელი.

საბოლოოდ რომ გადაწყვიტა იურისთან დაშორება, აიძულა მას დაეტოვებინა საქართველო.

განრისხებული უფლისწული კონსტანტინოპოლში გაემართა, რათა შეეკრიბა დიდი ჯარი და წასულიყო ომით თავისი ყოფილი მეუღლის წინააღმდეგ.

თუმცა, მან ომი წააგო და იური სამარცხვინოდ დაბრუნდა სამშობლოში.

ხოლო ქართველი დედოფლის ქვეყანა აგრძელებდა აყვავებას და მცირე ხანში იქცა თავისი დროის ერთ-ერთ უმდიდრეს სახელმწიფოდ.

თამარზე ლეგენდებს წერდნენ, მის სილამაზეს, დიდსულოვნებას და სიბრძნეს მღეროდნენ.

მმართველმა ააშენა ციხე-სიმაგრეები, გზები, გემები და სკოლები.

მან საქართველოში მოიწვია საუკეთესო მეცნიერები, პოეტები, ფილოსოფოსები, ისტორიკოსები და ღვთისმეტყველები.

ასე რომ, ერთ დღეს შოთა რუსთაველი მის სასახლეში მივიდა.

პოეტი დაიბადა რუსთავში და განათლება მიიღო საქართველოს მონასტრებში, შემდეგ კი ათენში. შოთა დედოფლის პირადი ხაზინადარი გახდა.

მისი ლექსი „ვეფხისტყაოსანი“ შუა საუკუნეების ერთ-ერთ ყველაზე გამორჩეულ ნაწარმოებად იქცა.

მასში შოთა მღეროდა სიყვარულის, მეგობრობის, კეთილშობილების, პატივისა და სათნოების იდეალებს.

ყველა ამ მაღალ თვისებას პოეტი თავის დიდ მმართველში ხედავდა.

და დადგა დრო, რომ თამარ მეფემ მემკვიდრეებზე იფიქროს.

მან გადაწყვიტა დაქორწინებულიყო გამოცდილ მამაკაცზე, რომელსაც ბავშვობიდან კარგად იცნობდა.

მისი მეორე ქმარი გახლდათ მამაცი ოსი სარდალი თავადი სოსლანი, რომელმაც საქართველოში მიიღო სახელი დავითი.

კეთილშობილმა და უსაზღვროდ მოსიყვარულე ცოლმა მოუტანა მას დიდი ხნის ნანატრი ბედნიერება.

ქორწილიდან ერთი წლის შემდეგ დედოფალს ვაჟი შეეძინა, რომელსაც გიორგი დაარქვეს.

ერთი წლის შემდეგ შეეძინათ ქალიშვილი რუსუდანი.

თამარი მძიმე ავადმყოფობის შედეგად გარდაიცვალა 1212 წლის 18 იანვარს. დაკრძალეს გელათის საგვარეულო საძვალეში.

რამდენიმე საუკუნის შემდეგ, საძვალე გაიხსნა, მაგრამ დედოფლის ნეშტი იქ ვერ იპოვეს.

ლეგენდის თანახმად, დიდი მმართველი გარდაცვალების წინ სთხოვა, რომ მისი დაკრძალვის ადგილი ხალხისთვის უცნობი ყოფილიყო.

თამარს არ სურდა მისი საფლავი ეპოვნა და შეურაცხყო მაჰმადიანებმა, რომლებმაც მრავალწლიანი ბრძოლით ვერ შეძლეს ქართველი დედოფლის დამარცხება. თამარის ნეშტი ფარულად გამოიტანეს მონასტრიდან და სად განისვენებს, უცნობია.

ვატიკანში აღმოაჩინეს ქრონიკები, რომლის მიხედვითაც ქართველი მმართველი დაკრძალეს პალესტინაში, ჯვრის ძველ ქართულ მონასტერში. მას უზომოდ სურდა ამ მონასტრის მონახულება, მაგრამ მრავალრიცხოვანი ომების გამო ამის დრო არ ჰქონდა და ამიტომ ანდერძით წაეყვანა იგი სიკვდილის შემდეგ.

ახლა თამარ მეფე წმინდანად შერაცხეს