პოეტის სიცოცხლეშივე შექმნილი ისტორიული წყაროებიდან შოთა რუსთაველის შესახებ პრაქტიკულად არაფერია ცნობილი. დაიბადა დაახლოებით 1160 წელს. 1190 წლისთვის იყო თამარ მეფის ხაზინადარი (რუსთაველის ხელმოწერა აღმოჩნდა იმ წლით დათარიღებულ აქტზე). ალბათ, „ვეფხისტყაოსანი“ დაახლოებით 1220 წელს დაიწერა – თამარ მეფის გარდაცვალების შემდეგ შექმნილ მატიანეში („გვირგვინოსანთა ისტორია და ქება“) ლექსი არ არის ნახსენები. მეორე მხრივ, ის ფაქტი, რომ „ვიტიაზი“ დაიწერა 1225 წელს თათარ-მონღოლთა შემოსევის შემდეგ, ნაკლებად სავარაუდოა.
ერთ-ერთი ვერსიით, სიუჟეტი რუსთაველმა თამარ მეფის სადიდებლად შექმნა – ამას მოწმობს პოემის ერთ-ერთი გმირის თინათინის გამოსახულება.
პოეტი თავის დიდ ნაწარმოებზე მუშაობის დასრულებისთანავე გარდაიცვალა.
მან სიცოცხლე, ალბათ, მონასტრის კელიაში დაასრულა – ქართველმა მიტროპოლიტმა მიუთითა, რომ ქართველ მეფეთა მიერ აშენებულ ჯვრის ტაძარში ნახა რუსთაველის საფლავი და პორტრეტი. ამ ტაძარში დღემდე შემორჩენილია საეკლესიო მხატვრობა შოთა რუსთაველის სახელწოდებით.