ქუთაისი. ბაგრატ მეფის ციხის ნანგრევები

ბაგრატ III, დაბადებული 960-იან წლებში იბერიაში, იყო იბერიის მეფე გურგენ I-ისა და აფხაზეთის მეფე გიორგი II-ის ქალიშვილის, გურანდუხტის ვაჟი, რაც მას საშუალებას აძლევდა, ბაგრატიონთა დინასტიის მემკვიდრედ ჩათვლილიყო. იგი ახალგაზრდა ასაკში მემკვიდრედ დანიშნა მისმა ბიძაშვილმა და მეურვემ, ტაო-კლარჯეთის მმართველმა დავით III-მ (930-1000). 976 წელს კახეთის მეფე კვირიკე II იბერიაში შეიჭრა, თუმცა ქართლის ერისთავი იოანე მარუსიძე აჯანყდა და დახმარებისთვის დავითს მიმართა. მან კახები განდევნა და ტახტზე ბაგრატი თავისი მეურვეობის ქვეშ დასვა. მისი მეფობის პირველი წლები ურჩი დიდგვაროვნების აჯანყებებით იყო დასუსტებული. ამავდროულად, თეოდოსი III-ის მეფობის დროს აფხაზეთი მნიშვნელოვნად დასუსტდა. მარუსიძემ გააერთიანა ორივე ქვეყნის თავადაზნაურობა და 978 (ან 980) წელს ბაგრატის აფხაზეთის მეფედ აღიარება მოიპოვა. მალევე ბაგრატს წინააღმდეგობა შეხვდა ქართლში, სადაც თავადაზნაურობა მისი დედისა და რეგიონის რეგენტის, გურანდუხტის გარშემო გაერთიანდა. ბაგრატმა ისინი მოგრისთან დაამარცხა, უფლისციხე დაიბრუნა და თავისი სამფლობელოები გააფართოვა, რის შემდეგაც ის აფხაზეთში დაბრუნდა, სადაც ძლიერი და სამართლიანი მმართველის სტატუსი მოიპოვა. 1000 წელს ბაგრატის მამობილი დავით III გარდაიცვალა. ამით ისარგებლა ბიზანტიის იმპერატორმა ბასილ II-მ და ტაო-კლარჯეთში შეიჭრა. მამა-შვილს შორის შუღლის გამოწვევის მცდელობისას მან გურგენს მაგისტრის ტიტული მიანიჭა, ხოლო ბაგრატს – კურაპალატის ტიტული. მცდელობა წარუმატებელი აღმოჩნდა – ბაგრატმა, რომელიც უკვე აფხაზეთის მეფე იყო, იბერიის კურაპალატის ტიტული მიიღო, რითაც ფაქტობრივად გააერთიანა საქართველო. ამის ხსოვნისადმი მან ქუთაისში დიდი საკათედრო ტაძრის მშენებლობა დაიწყო, რომელიც 1103 წელს დასრულდა და დღემდე დგას.