ზემო მლეთა

ზემო მლეთა, რომელიც მე-20 საუკუნემდე მლჟეთას სახელით იყო ცნობილი, დაბა მცხეთა-მთიანეთის მხარეშია. საქართველოს სამხედრო გზა, რომელიც სოფლის გვერდით გადიოდა, ერთადერთი კავშირი იყო რუსეთსა და კავკასიას შორის, რამაც მლეთას სწრაფი განვითარების საშუალება მისცა – აქ აშენდა საფოსტო სადგური და სასტუმრო, ვლადიკავკაზ-ტფილისის რეგულარული ვაგონები ჩერდებოდა ამ ადგილას. 1861 წლიდან მლეთა გახდა მთელი საქართველოს სამხედრო გზის მთავარი სასტუმრო ცენტრი და აქ გაჩერება ითვლებოდა ყველაზე კომფორტულად და მოსახერხებლად გრძელი მოგზაურობისას. ამ ფაქტს ადასტურებს პიოტრ ილიჩ ჩაიკოვსკის მაამებელი მიმოხილვა, რომელიც აქ დარჩა 1886 წლის 11-12 აპრილის ღამეს: „გოდოურის შემდეგ სწრაფად დავეშვით მლჟეტისკენ ოთახები, რომლებიც უჩვეულოდ ლამაზად და სუფთად გამოიყურებოდა და მე, ვლადიკავკაზის სისაძაგლეს შემდეგ (იგულისხმება 1880-იან წლებში გახსნილი სასტუმრო „ფრანსი“), აქ თავს ძალიან სასიამოვნოდ ვგრძნობდი“.