თოვლის ბლოკის დაშლა

საქართველოს სამხედრო გზა უძველესი დროიდან იყო ცნობილი – ეს არის ერთ-ერთი ორი მარშრუტიდან მთავარი კავკასიონის ქედის გავლით. ძველი რომაელი გეოგრაფი სტარბონი თავის ნარკვევში იბერიაზე აღნიშნავს, რომ ეს გზა ძალიან რთული და სახიფათოა, რადგან მოგზაურმა უნდა ავიდეს მწვერვალებამდე ვიწრო ბილიკებით, რომლებზეც ორი ადამიანიც კი ვერ გაივლის ერთმანეთს და ეს გზა დაკეტილია გაუვალი კედლით. კარიბჭის კედელი პლინიუსმაც მოიხსენია თავის ბუნებრივ ისტორიაში (ძვ. წ. 77 წ.). საქართველოს სამხედრო გზატკეცილზე ყაზბეკის მწვერვალიდან ჩამომავალი მყინვარები მეწყერს იწვევს. მისი რვა მყინვარიდან ყველაზე საშიშია დევდორაკი. სწორედ ამ მყინვარმა მოიტანა ცნობილი ერმოლოვის ქვა, რომელიც დღესაც მდებარეობს სოფელ ვერხნი ლარსთან. მისი სიგრძე დაახლოებით 30 მ, სიგანე 17 მ, სიმაღლე 15 მ. ლოდის მოცულობა დაახლოებით 6000 კუბური მეტრია, წონა კი დაახლოებით 15000 ტონაა. 1832 წლის 12 აგვისტოს მთებიდან თოვლის, ყინულისა და კლდეების ისეთი მასა ჩამოვარდა, რომ ხეობის ფსკერს 2 მილი (2,1 კმ) დაფარა და 50 ფატომი (100 მეტრი) სიმაღლე იყო. თერეკმა ცოტა ხნით შეწყვიტა დინება, ჩამონგრევის ზემოთ დიდ ტბას წარმოქმნიდა და ვლადიკავკაზთან ეს მდინარე გადაკვეთილი იყო. ყინულისა და თოვლის ეს მასა გზას ორი წლის განმავლობაში კეტავდა და ხალხი ფეხით გადადიოდა თოვლში ჩაჭრილი საფეხურებით.